Khi mùa đông đến, thời tiết lạnh thường khiến nhiều người ngần ngại trong việc duy trì thói quen vận động. Thực tế, tập thể dục đều đặn trong mùa lạnh không chỉ giúp cơ thể tăng mức năng lượng, mà còn tăng cường hệ miễn dịch, tạo nên “lá chắn” tự nhiên để chống lại những ảnh hưởng tiêu cực từ thời tiết khắc nghiệt.
Đặc biệt, tập thể dục trong mùa đông không có nghĩa là bạn phải ở trong nhà. Với trang phục và chương trình tập luyện phù hợp, bạn có thể đạt được hiệu quả tối ưu khi tập luyện, kể cả khi ra ngoài khi thời tiết lạnh.
Song song đó, việc tập luyện trong điều kiện lạnh giá cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến hạ thân nhiệt và tê cóng. Do đó, hiểu rõ những nguy cơ này và biết cách phòng tránh là điều vô cùng cần thiết để bảo vệ bản thân trong quá trình luyện tập.
Dưới đây là bài viết chuyên môn được thực hiện bởi BS.CKII Phạm Trần Xuân Hồng, Trưởng khoa Phục hồi chức năng tim mạch, Bệnh viện Tim Tâm Đức. Bài viết đã đăng trên báo VnExpress để đông đảo độc giả biết đến.
Các bệnh và chấn thương liên quan đến tập thể dục trong thời tiết lạnh
Bất cứ ai dành nhiều thời gian bên ngoài trong thời tiết lạnh đều có thể bị tê cóng hoặc hạ thân nhiệt.
Theo bác sĩ Xuân Hồng, nếu bạn định tập thể dục hoặc dành thời gian dài trong thời tiết lạnh, điều quan trọng là phải ăn mặc đúng cách, nhận biết các dấu hiệu và triệu chứng của tê cóng, hạ thân nhiệt, đồng thời biết khi nào cần phải vào nhà hoặc tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
Tê cóng người
Tê cóng là sự đóng băng của da hoặc mô. Ngón tay, ngón chân, bàn tay, bàn chân, tai, mũi và má là những vùng trên cơ thể bạn dễ bị tê cóng nhất.
Sự tê cóng xảy ra khi các mạch máu trên da bị co lại và vì ít máu có thể chảy qua mạch bị co lại nên chất lỏng trong và xung quanh tế bào da sẽ hình thành các tinh thể băng.
Có 2 loại tê cóng: tê cóng bề ngoài và tê cóng sâu.
- Khi bị tê cóng bề ngoài, phần da bị ảnh hưởng sẽ chuyển sang màu xám hoặc vàng, nhưng da vẫn mềm mại. Sau khi tan băng, da trở nên đỏ và bong tróc.
- Khi bị tê cóng sâu, da trông như sáp và có cảm giác cứng. Khi tan băng, nó chuyển sang màu xanh hoặc tím và có thể phồng rộp.
Nếu bạn nghĩ mình bị tê cóng, đây là những gì bạn nên làm:
- Cố gắng đến một nơi ấm áp.
- Hãy gặp bác sĩ ngay nếu có thể.
- Nếu ngón chân hoặc bàn chân của bạn bị tê cóng, đừng đi lại xung quanh.
- Đừng làm vỡ các mụn nước.
- Không chà xát các khu vực bị ảnh hưởng. Bạn có thể đặt vùng bị tê cóng trong nước ấm, dưới chăn ấm hoặc áp vào các bộ phận ấm khác trên cơ thể.
- Không để khu vực này tiếp xúc với nguồn nhiệt trực tiếp, chẳng hạn như lửa hoặc bếp lò.
- Không bôi thuốc mỡ hoặc băng lên vùng bị ảnh hưởng.
- Đừng uống rượu để giải nhiệt.
Tê cóng có thể nguy hiểm, nó có thể khiến mô chết (hoại thư). Trong những trường hợp nghiêm trọng, có thể cần phải cắt cụt mô chết hoặc bị nhiễm trùng. Ngoài ra còn có nguy cơ đột quỵ nếu tê cóng xảy ra khi cơ thể bị hạ thân nhiệt.
Hạ thân nhiệt
Khi thời tiết lạnh, cơ thể bạn có thể mất nhiệt nhanh hơn mức bạn có thể tạo ra. Điều này có thể dẫn đến nhiệt độ cơ thể thấp bất thường hoặc hạ thân nhiệt.
Hạ thân nhiệt có thể khiến bạn buồn ngủ, lú lẫn và vụng về. Bởi vì nó xảy ra từ từ và bạn có thể không nhận ra mình cần được giúp đỡ.
Bất cứ ai dành nhiều thời gian trong thời tiết lạnh đều có thể bị hạ thân nhiệt. Trẻ sơ sinh, người già và người mắc bệnh tim đặc biệt có nguy cơ mắc bệnh.
Khi chúng ta già đi, việc duy trì nhiệt độ cơ thể bình thường trở nên khó khăn hơn. Bởi vì người cao tuổi dường như tương đối không nhạy cảm với điều kiện lạnh vừa phải, họ có thể bị hạ thân nhiệt mà không hề hay biết.
Các triệu chứng hạ thân nhiệt bao gồm
- Lú lẫn và buồn ngủ
- Nói ngọng
- Thở nông
- Thay đổi hành vi
- Run rất nhiều hoặc không run chút nào
- Cứng ở cánh tay và chân
- Kiểm soát kém các chuyển động của cơ thể
Hạ thân nhiệt rất nguy hiểm. Nhiệt độ cơ thể dưới 95°F (tương đương 35°C) có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị ngay. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào hoặc quan sát thấy các triệu chứng ở người khác, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.
- SỐ ĐIỆN THOẠI CẤP CỨU 24/7 – BỆNH VIỆN TIM TÂM ĐỨC: (028) 5411 5411
Bỏng lạnh là gì?
Bỏng lạnh (tình trạng nhẹ của tê cóng) là tình trạng mẩn đỏ và cảm giác ngứa ran ảnh hưởng đến má, mũi, tai, ngón tay và ngón chân sau khi chúng tiếp xúc với cái lạnh.
Bỏng lạnh có thể được điều trị tại nhà bằng cách từ từ làm ấm lại các bộ phận cơ thể bị lạnh trong nước ấm. Nếu bàn tay hoặc ngón tay của bạn bị tê cóng, hãy nhờ người khác kiểm tra nhiệt độ nước cho bạn vì bàn tay bị tê sẽ không cảm nhận được nhiệt.
Bệnh cước là gì?
Bệnh cước (Chilblains) là tình trạng sưng tấy của các mạch máu nhỏ trên da khi bạn cố gắng làm ấm vùng da lạnh quá nhanh. Chilblains có thể gây ngứa, đỏ, sưng và phồng rộp ở ngón tay, ngón chân, mũi và tai của bạn. Chilblains thường đáp ứng với các loại kem dưỡng da và thuốc và thường khỏi sau 1 đến 2 tuần.
Những người có hệ tuần hoàn kém, phụ nữ, những người mắc hiện tượng Raynaud có nhiều khả năng bị chilblains hơn. Nếu bạn có hệ tuần hoàn kém hoặc bị tiểu đường và từng bị chilblains, bạn nên đến gặp bác sĩ để ngăn ngừa các biến chứng.
Lời khuyên và khuyến nghị khi tập thể dục trong thời tiết lạnh
Bác sĩ Xuân Hồng cho biết, để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả khi tập thể dục trong thời tiết lạnh, bạn cần tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng sau:
- Bạn nên bắt đầu dần dần để có được tình trạng thể trạng tốt vài tuần trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình thể dục nào trong mùa đông.
- Tập thể dục tạo ra rất nhiều nhiệt. Khi bạn bắt đầu chạy chậm lại và mồ hôi bắt đầu khô, bạn sẽ cảm thấy ớn lạnh. Tốt nhất là bạn nên mặc nhiều lớp để có thể cởi ra khi bắt đầu đổ mồ hôi và mặc lại khi cơ thể đã khô. Lớp đầu tiên để giữ cơ thể khô ráo, lớp tiếp theo với các vật liệu cách nhiệt và lớp ngoài cùng chắn gió và nước.
- Bảo vệ bàn tay và bàn chân của bạn. Khi bạn ở ngoài trời lạnh, cơ thể sẽ đưa máu đến trung tâm, điều đó có nghĩa là bạn dễ bị lạnh tay chân hơn.
- Luôn đội mũ và che cổ vì 50% nhiệt lượng của cơ thể bị mất qua đầu và cổ.
- Đeo khăn quàng cổ hoặc khẩu trang giúp làm ấm không khí trước khi bạn hít thở.
- Thoa kem chống nắng: bạn có thể dễ dàng bị cháy nắng vào mùa đông cũng như mùa hè.
- Giữ nước: hãy nhớ uống nhiều nước trước, trong và sau khi tập luyện. Bạn có thể bị mất nước khi trời lạnh cũng như khi trời nóng. Không uống nước trái cây hoặc nước ngọt trong khi tập thể dục, vì những đồ uống này chứa hơn 10% carbohydrate (đường) và không được hấp thụ tốt trong quá trình tập luyện.
- Chú ý đến hướng gió: hướng về phía gió khi bắt đầu tập luyện để có gió sau lưng trên đường về nhà. Khi kết thúc buổi tập, bạn sẽ đổ mồ hôi, vì vậy gió thổi vào lưng có nghĩa là bạn sẽ không bị ớn lạnh.
- Nhận biết sự nguy hiểm của tê cóng và hạ thân nhiệt và biết khi nào nên vào trong nhà.
- Tránh uống rượu.
Tập thể dục khi trời lạnh, cần nhớTập thể dục trong thời tiết lạnh mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng cũng tiềm ẩn không ít rủi ro nếu không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Việc nhận biết các dấu hiệu tê cóng, hạ thân nhiệt và các biện pháp bảo vệ cơ thể sẽ giúp bạn duy trì hoạt động thể chất an toàn và hiệu quả. Hãy luôn lắng nghe cơ thể mình và điều chỉnh chế độ tập luyện phù hợp để vừa nâng cao sức khỏe, vừa tận hưởng trọn vẹn những ngày đông sắp tới! |
|
BS.CKII Phạm Trần Xuân Hồng hiện là Trưởng Khoa Nội Tim Mạch 5 – Phục hồi chức năng tim mạch – Bệnh viện Tim Tâm Đức và là chuyên gia trong lĩnh vực: phục hồi chức năng tim mạch, bệnh van tim, suy tim, mạch vành, siêu âm tim, siêu âm mạch. |
Bài viết tham khảo các nguồn thông tin:
