Giới thiệu chung

Hoạt động thể chất có vai trò quan trọng trong duy trì sức khỏe tim mạch, nhưng đối với những người mắc bệnh tim, việc tập luyện cần được điều chỉnh để đảm bảo an toàn.

Hướng dẫn ESC 2020 (*) về Tim mạch thể thao và Tập thể dục ở bệnh nhân tim mạch cung cấp khuyến nghị chi tiết giúp bệnh nhân và bác sĩ đưa ra quyết định phù hợp.

Lợi ích của tập thể dục đối với bệnh tim mạch

Cải thiện chức năng tim mạch: Giúp tim bơm máu hiệu quả hơn.
Kiểm soát yếu tố nguy cơ: Hạ huyết áp, cải thiện lipid máu, giảm nguy cơ tiểu đường.
Tăng cường thể lực và chất lượng cuộc sống.
Giảm nguy cơ tử vong do tim mạch.

Các nguyên tắc chung khi tập luyện

Bệnh nhân tim mạch không nên hoàn toàn tránh tập thể dục mà cần có chế độ tập phù hợp.
Bác sĩ nên đánh giá nguy cơ trước khi khuyến nghị một chương trình tập luyện.
Hoạt động thể chất nên được cá nhân hóa theo từng bệnh nhân dựa trên tình trạng tim mạch.

Phân loại bệnh nhân tim mạch khi tập luyện

Với người mắc bệnh tim, việc tập luyện cần được điều chỉnh để đảm bảo an toàn.

1. Nhóm nguy cơ thấp

Bệnh nhân mắc bệnh tim nhưng chức năng tim ổn định và không có triệu chứng nghiêm trọng.
Khuyến nghị: Tập luyện cường độ trung bình 150 phút/tuần hoặc cường độ cao 75 phút/tuần.

2. Nhóm nguy cơ trung bình

Bệnh nhân có bệnh tim đã được kiểm soát nhưng có yếu tố nguy cơ cần theo dõi.
Khuyến nghị: Bắt đầu với cường độ nhẹ, tăng dần theo thời gian, cần có sự theo dõi y tế.

3. Nhóm nguy cơ cao

Bệnh nhân có suy tim nặng, rối loạn nhịp nguy hiểm hoặc bệnh mạch vành chưa ổn định.
Khuyến nghị: Không tập luyện mà không có sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ.

Bệnh lý tim mạch cụ thể và hướng dẫn tập luyện

1. Bệnh mạch vành (CAD: Coronary Artery Disease)

Tập thể dục an toàn nếu bệnh nhân ổn định.
Tránh gắng sức đột ngột, đặc biệt ở bệnh nhân có tiền sử nhồi máu cơ tim.
Bài tập phù hợp: Đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội (tránh lạnh đột ngột).

2. Suy tim

Tập luyện giúp cải thiện chức năng tim, nhưng cần theo dõi sát ở bệnh nhân suy tim giai đoạn nặng.
Bài tập phù hợp: Đi bộ nhẹ, tập kháng lực nhẹ.

3. Rối loạn nhịp tim

Cần đánh giá nguy cơ loạn nhịp nguy hiểm khi tập thể dục.
Bài tập phù hợp: Yoga, đi bộ, đạp xe chậm.

4. Bệnh cơ tim phì đại (HCM: Hypertrophic Cardiomyopathy)

Nguy cơ cao bị rối loạn nhịp thất gây đột tử khi tập luyện cường độ cao.
Khuyến nghị: Chỉ nên tập nhẹ, tránh thể thao đối kháng hoặc sức bền cao.

5. Bệnh van tim

Tập thể dục có thể an toàn nếu chức năng tim vẫn còn tốt.
Cần tránh gắng sức quá mức nếu có hẹp van nặng hoặc suy tim đi kèm.

Chẩn đoán và đánh giá nguy cơ trước khi tập luyện

Trước khi bắt đầu tập thể dục, bệnh nhân tim mạch cần được đánh giá bằng các phương pháp:

Điện tâm đồ (ECG) gắng sức để xác định khả năng đáp ứng của cơ thể với hoạt động gắng sức.
Siêu âm tim để kiểm tra chức năng tim.
Holter ECG 24 hoặc 48 giờ nếu có nguy cơ rối loạn nhịp tim.

Hướng dẫn phòng ngừa rủi ro khi tập luyện

Khởi động kỹ và giãn cơ đủ sau tập.
Tránh tập luyện quá sức hoặc tập trong môi trường quá nóng/lạnh.
Theo dõi triệu chứng nguy hiểm như đau ngực, khó thở, chóng mặt – dừng tập ngay nếu xuất hiện.
Tập luyện dưới sự giám sát y tế nếu thuộc nhóm nguy cơ cao.

Theo dõi triệu chứng nguy hiểm như đau ngực, khó thở, chóng mặt – dừng tập ngay nếu xuất hiện

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi có các dấu hiệu sau, hãy đặt lịch khám với bác sĩ ngay để nhận được tư vấn phù hợp.

Đau ngực hoặc khó thở khi tập.
Nhịp tim bất thường, đánh trống ngực.
Chóng mặt hoặc ngất trong hoặc sau khi tập.
Sưng phù chân bất thường.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Bệnh tim có nên tránh hoàn toàn tập thể dục không?

Không. Hướng dẫn ESC 2020 khuyến nghị hầu hết bệnh nhân tim mạch nên duy trì hoạt động thể chất, nhưng cần lựa chọn mức độ phù hợp.

2. Tập thể dục có làm tăng nguy cơ đột tử không?

Với bệnh nhân có nguy cơ cao (Bệnh cơ tim phì đại hoặc rối loạn nhịp nguy hiểm, suy tim nặng, hẹp van nặng), tập thể dục cường độ cao có thể làm tăng nguy cơ. Tuy nhiên, đa số bệnh nhân khác có thể tập an toàn nếu được kiểm soát tốt.

3. Bệnh tim có nên tập gym không?

Có thể, nhưng cần tập kháng lực nhẹ, tránh nâng tạ quá nặng hoặc tập cường độ cao đột ngột.

Kết luận

Tập thể dục là một phần quan trọng trong điều trị và phòng ngừa bệnh tim mạch. Tuy nhiên, mỗi bệnh nhân cần được cá nhân hóa kế hoạch tập luyện theo tình trạng sức khỏe của mình. Hướng dẫn ESC 2020 cung cấp những khuyến nghị quan trọng giúp người bệnh tim có thể tập thể dục một cách an toàn và hiệu quả.

Bài viết do ThS.BS Nguyễn Lê Phương Thảo, Bác sĩ điều trị – Khoa Phòng Khám, Bệnh viện Tim Tâm Đức tổng hợp & lược dịch.

Nguồn tham khảo:

(*) ESC 2020 Guidelines on Sports Cardiology and Exercise in Patients with Cardiovascular Disease (*) – tài liệu từ Hiệp hội Tim mạch Châu Âu – ESC)
Mayo Clinic, Cleveland Clinic – Exercise and Heart Disease
American Heart Association – Physical Activity Recommendations

ThS. BS Nguyễn Lê Phương Thảo là Bác sĩ điều trị tại Khoa Phòng Khám, Bệnh viện Tim Tâm Đức, với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tim mạch.

Chuyên sâu trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý nội tim mạch như bệnh van tim, bệnh động mạch vành, rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp, và rối loạn mỡ máu, bác sĩ Phương Thảo thành thạo các kỹ thuật siêu âm tim hiện đại, bao gồm: Siêu âm tim qua thành ngực, Siêu âm tim qua thực quản, Siêu âm tim bẩm sinh, Siêu âm tim đánh dấu mô, siêu âm tim 3D.

💓 Khoa Phòng khám – Bệnh viện Tim Tâm Đức là một trong những đơn vị hoạt động từ những ngày đầu thành lập bệnh viện, luôn lấy chất lượng chuyên môn làm kim chỉ nam trong mọi hoạt động. Với định hướng phát triển chuyên sâu tim mạch theo tiêu chuẩn quốc tế, Khoa Phòng khám tiên phong xây dựng các phòng khám chuyên biệt như phòng khám bệnh cơ tim, kháng đông, rung nhĩ, suy tim, tăng huyết áp, tim bẩm sinh và tăng áp động mạch phổi.

Khoa tiếp nhận và thăm khám cho cả bệnh nhân tim mạch trẻ em lẫn người lớn, mang đến dịch vụ chăm sóc toàn diện với sự hỗ trợ của hệ thống trang thiết bị chẩn đoán và điều trị tim mạch hiện đại, giúp nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.