Tai biến mạch máu não (TBMMN) hay ‘Tai biến’ là tình trạng y tế khẩn cấp và là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật trên toàn cầu. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, hậu quả có thể rất nghiêm trọng.

Vậy làm sao để nhận biết sớm và phòng ngừa nguy cơ này? – Bài viết của BS. CKI. Trần Thị Kim Thanh, Trưởng khoa Nội Tim mạch IV – Khoa Tim mạch Chuyển hóa, Bệnh viện Tim Tâm Đức giải đáp cặn kẽ.

Tai biến mạch máu não là gì?

Tai biến hay Đột quỵ là tình trạng một phần não bị tổn thương do tổn thương mạch máu não.

Tai biến mạch máu não có thể xảy ra khi

1. Nhồi máu não: Động mạch não bị tắc nghẽn làm một phần não bị thiếu máu nuôi kéo dài.
2. Xuất huyết não: Động mạch não bị vỡ khiến máu tràn ra xung quanh hoặc bên trong não.

Nguyên nhân của tai biến: tùy thuộc vào loại tai biến mạch máu não

1. Nhồi máu não: nguyên nhân do mảng xơ vữa tại các mạch máu não hoặc do rung nhĩ trong bệnh van tim tạo huyết khối di chuyển gây tắc mạch máu não.
2. Xuất huyết não: nguyên nhân do mạch máu não vỡ trong cơn tăng huyết áp không kiểm soát hoặc do vỡ dị dạng mạch máu não (phình động mạch não).

Hậu quả của tai biến

Theo Bác sĩ Kim Thanh, hậu quả của tai biến phụ thuộc nhiều yếu tố, bao gồm:

• Loại TBMMN: nhồi máu não hay xuất huyết não
• Vị trí và độ lớn của phần não bị tổn thương
• Thời gian TBMMN được phát hiện và điều trị

>>> Bệnh nhân nhồi máu cơ tim ở người trẻ tuổi, chú ý các dấu hiệu sau

Những dấu hiệu của tai biến mạch máu não

Triệu chứng của TBMMN thường xuất hiện đột ngột, bao gồm những dấu hiệu sau:

• Cân bằng: bệnh nhân có thể đứng hoặc đi được không?
• Mắt: bệnh nhân có thể nhìn bình thường không?
• Mặt: mặt bệnh nhân không cân đối hoặc méo một bên không?
• Tay: bệnh nhân có tê hoặc yếu một hoặc cả hai tay không? Một tay có rớt xuống khi bệnh nhân cố đưa tay lên không?
• Nói: bệnh nhân có nói khó hay giọng nói trở nên khó nghe không?
• Thời gian: nếu có một trong những dấu hiệu trên, hãy lập tức đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Càng điều trị sớm, việc phục hồi sau đột quỵ sẽ càng tốt .

CẦN BIẾT: Nhận biết các dấu hiệu, triệu chứng và ứng phó Nhồi máu cơ tim và Đột quỵ

Điều trị tai biến như thế nào?

Điều trị phụ thuộc vào loại TBMMN bệnh nhân mắc phải.

Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ làm các xét nghiệm để xác định bệnh nhân có TBMMN hay không và nếu có thì thuộc loại nào. Các xét nghiệm thường bao gồm chụp CT hoặc MRI não, siêu âm tim và siêu âm mạch máu,… để xem TBMMN có liên quan đến các bệnh lý tim mạch không.

Điều trị nhồi máu não: TBMMN do động mạch bị tắc nghẽn

• Tái thông mạch máu, giúp bệnh nhân hồi phục sau TBMMN
• Điều trị thuốc ngăn cục máu đông, giúp bệnh nhân không bị TBMMN tái phát

Điều trị xuất huyết não: TBMMN do mạch máu não bị vỡ

• Điều trị giảm tổn thương não do máu chèn ép xung quanh não
• Ngưng hoặc giảm các thuốc gây chảy máu
• Phẫu thuật hoặc thủ thuật mạch máu ngăn chảy máu nhiều hơn (không phải trường hợp nào cũng thực hiện được)

Làm thế nào phòng ngừa tai biến?

Hầu hết TBMMN có thể phòng ngừa nhưng không phải tất cả. Bạn có thể giảm nguy cơ TBMMN nếu:

Nếu bạn có bệnh lý về tim mạch và chuyển hóa

Dùng đúng và đủ loại thuốc được kê

Những loại thuốc đặc biệt quan trọng để ngừa TBMMN bao gồm:

• Thuốc trị tăng huyết áp
• Thuốc trị mỡ máu (statin)
• Thuốc ngừa cục máu đông (aspirin hoặc thuốc kháng đông)
• Thuốc ổn định đường huyết (nếu có đái tháo đường)

Thay đổi lối sống

• Ngưng hút thuốc lá
• Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút trong ngày trong hầu hết các ngày/tuần (nếu bác sĩ của bạn khuyên)
• Giảm cân, nếu bạn bị dư cân
• Ăn NHIỀU rau, trái cây, sữa ít béo, ăn ÍT thịt, kẹo ngọt, đường, ngũ cốc tinh chế (bánh mì và gạo trắng)
• Ăn ít muối
• Ngưng hoặc giảm lượng rượu trong ngày: nam giới < 2 ly/ngày , nữ giới < 1 ly/ngày (1 ly = 30 ml rượu mạnh = 100 ml rượu vang = 330 ml bia)

Nếu bạn đã có những lần bị cơn thoáng thiếu máu não

Bạn nên khám chuyên khoa về tim mạch và thần kinh và mạch máu não để tầm soát những nguyên nhân có thể gây TBMMN như dị dạng mạch máu não.

• Đặt lịch khám Online | Tổng đài Đặt lịch: 1900 561 539 | 0903 052 432

Điều trị xảy ra sau tai biến

Một số bệnh nhân hồi phục rất nhanh sau TBMMN. Nhưng phần lớn bệnh nhân mất chức năng não quan trọng. Ví dụ họ không thể nói chuyện, không thể tự ăn hoặc yếu hoặc liệt nửa người.

Sau TBMMN bệnh nhân cũng có thể những vấn đề khác như hình thành cục máu đông ở chân, bệnh tim mạch, loét dạ hoặc viêm phổi. Bác sĩ điều trị sẽ cố gắng phòng ngừa những vấn đề này và điều trị nếu có xảy ra.

• Sau cơn đột quỵ: Biến chứng lâu dài của đột quỵ cần biết

Cơn thoáng thiếu máu não là gì?

Cơn thoáng thiếu máu não là TBMMN nhưng không gây tổn thương não kéo dài. Cơn thoáng thiếu máu não xảy ra khi mạch máu nuôi não bị tắc nghẽn và tự tái lưu thông lại. Nó cũng có thể xảy ra do cục máu đông hình thành và tự di chuyển đi nơi khác.

Triệu chứng của cơn thoáng thiếu máu não bao gồm tất cả triệu chứng của TBMMN nhưng chỉ xuất hiện thoáng qua và phục hồi nhanh chóng.

Mặc dù cơn thoáng thiếu máu não không gây triệu chứng kéo dài nhưng rất nguy hiểm. Nếu bạn có cơn thoáng thiếu máu não, bạn sẽ nguy cơ cao bị TBMMN. Do đó, cần đến bệnh viện thăm khám ngay khi có triệu chứng cơn thoáng thiếu máu não, không nên bỏ qua bất kỳ triệu chứng nào của TBMMN dù triệu chứng đó đã được phục hồi nhanh chóng.

• Đặt lịch khám Online | Tổng đài Đặt lịch: 1900 561 539 | 0903 052 432

Cần ghi nhớ

Tai biến mạch máu não không chỉ là một thách thức y khoa mà còn là gánh nặng cho người bệnh và gia đình. Mỗi phút trôi qua mà không được can thiệp, não bộ sẽ chịu tổn thương nghiêm trọng hơn. Vì thế, nhận diện sớm các triệu chứng, tuân thủ điều trị và duy trì lối sống lành mạnh là những yếu tố quan trọng giúp giảm nguy cơ tái phát và nâng cao chất lượng cuộc sống sau đột quỵ. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe của bạn ngay hôm nay!

Tai biến mạch máu não có thể để lại những di chứng nặng nề, nhưng nhiều trường hợp có thể phòng ngừa được. Hãy lắng nghe cơ thể, thực hiện lối sống lành mạnh và thăm khám ngay khi có dấu hiệu bất thường để bảo vệ sức khỏe của bạn và người thân.

• Tài liệu tham khảo: https://www.wolterskluwer.com/en/know/clinical-effectiveness-terms.

---

​​BS.CKI. Trần Thị Kim Thanh hiện là Trưởng khoa Nội Tim mạch IV – Khoa Tim mạch Chuyển hoá – Bệnh viện Tim Tâm Đức, với nhiều năm kinh nghiệm điều trị trong lĩnh vực tim mạch và nội tiết. Bác sĩ Thanh đặc biệt chuyên sâu trong siêu âm tim và phục hồi chức năng tim mạch, luôn tận tâm đồng hành cùng bệnh nhân trong hành trình cải thiện sức khỏe tim.

• [ Khám tim với Chuyên gia ] BS.CKI Trần Thị Kim Thanh – Trưởng khoa Nội tim mạch 4

💟 Khoa Nội Tim mạch IV – Khoa Tim mạch Chuyển hoá – Bệnh viện Tim Tâm Đức là nơi hội tụ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và được đào tạo chuyên sâu về tim mạch, nội tiết và dinh dưỡng. Khoa tập trung chẩn đoán và điều trị các bệnh lý tim mạch liên quan đến rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, béo phì, cũng như các biến chứng nghiêm trọng như suy tim, bệnh động mạch vành, và bệnh động mạch ngoại biên.

Bên cạnh đó, Khoa còn chuyên sâu trong điều trị các bệnh cơ tim, bao gồm cơ tim phì đại, giãn nở, và hạn chế. Với phương pháp điều trị hiện đại, từ nội khoa đến can thiệp và ngoại khoa, chúng tôi đã giúp nhiều bệnh nhân cải thiện chất lượng cuộc sống. Đặc biệt, Khoa đã xây dựng mô hình chăm sóc toàn diện cho bệnh cơ tim di truyền, từ chẩn đoán, điều trị đến tư vấn cho cả gia đình, mang lại hiệu quả điều trị vượt trội và bền vững.