Cúm mùa và nguy cơ nhồi máu cơ tim
Ở Việt Nam, theo nghiên cứu dịch tễ học, cúm mùa xuất hiện quanh năm, đạt đỉnh vào tháng 3, 4, 9 và 10, gia tăng mạnh vào mùa đông xuân, nhưng ít ai biết nó có thể trở thành “kẻ thù nguy hiểm” với bệnh nhân tim mạch.
ThS.BS Nguyễn Lê Phương Thảo, Khoa Phòng Khám, Bệnh viện Tim Tâm Đức, cảnh báo: cúm làm tăng gấp 6 lần nguy cơ nhồi máu cơ tim trong tuần đầu nhiễm bệnh, và 1/8 bệnh nhân nhập viện vì cúm phải đối mặt với biến cố tim mạch nghiêm trọng.
Mối liên quan ‘nguy hiểm’
Bệnh tim mạch là một trong những bệnh đi kèm phổ biến nhất ở bệnh nhân nhiễm cúm phải nhập viện và có liên quan đến diễn tiến bệnh nghiêm trọng hơn.
Các triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân cúm không chỉ bao gồm các biểu hiện về hô hấp, sốt cao, mệt mỏi và đau cơ mà còn thường xuyên có sự ảnh hưởng đến tim mạch.
Trong hai thập kỷ qua, mối liên hệ giữa nhiễm cúm và các bệnh lý tim mạch ngày càng được quan tâm nhiều hơn. Ngoài việc làm tăng nguy cơ tử vong do tim mạch, cúm còn có liên quan đến cả biến chứng thiếu máu cục bộ và tổn thương cơ tim, bao gồm nhồi máu cơ tim, đột quỵ, làm trầm trọng thêm suy tim và ở mức độ nhẹ hơn là bệnh cơ tim do stress, viêm cơ tim và viêm màng ngoài tim.
Cơ chế tiềm ẩn của mối liên hệ này vẫn chưa được làm sáng tỏ hoàn toàn, nhưng có thể liên quan đến tác động trực tiếp của virus cúm, phản ứng viêm toàn thân đối với nhiễm trùng, hoặc sự kết hợp của cả hai yếu tố này.
Cúm mùa là gì?
Cúm mùa là bệnh nhiễm virus chủ yếu do virus cúm A hoặc B gây ra, lây truyền qua giọt bắn khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với bề mặt nhiễm virus.
Triệu chứng của cúm mùa
Triệu chứng bao gồm sốt, ho, đau họng, nghẹt mũi, đau nhức cơ bắp, mệt mỏi và trong trường hợp nặng có thể khó thở hoặc suy hô hấp.
Cúm mùa ảnh hướng đến bệnh tim mạch như thế nào?
Cúm mùa làm tăng nguy cơ biến chứng tim mạch, đặc biệt ở bệnh nhân có sẵn bệnh lý tim mạch.
Một nghiên cứu năm 2018 tại Canada đăng trên tạp chí The New England Journal of Medicine (một trong những tạp chí y khoa hàng đầu thế giới), cho thấy nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng gấp sáu lần trong tuần đầu sau khi nhiễm cúm.
Một nghiên cứu khác của CDC Mỹ được công bố năm 2020 trên tạp chí Annals of Internal Medicine báo cáo rằng, các biến cố tim mạch cấp tính nghiêm trọng thường gặp ở người lớn nhập viện vì cúm.
Nghiên cứu này đã phân tích hơn 80.000 bệnh nhân trưởng thành nhập viện do cúm trong tám mùa cúm và phát hiện rằng gần 12% bệnh nhân, tức 1 trên 8 người, gặp biến cố tim cấp tính, chẳng hạn như suy tim cấp hoặc bệnh tim thiếu máu cục bộ cấp tính. Trong số đó, 30% phải vào khoa hồi sức tích cực (ICU) và 7% tử vong khi đang nằm viện. – Nghiên cứu từ CDC Mỹ.
Nguy cơ nhồi máu cơ tim thường tăng trong giai đoạn đầu sau khi mắc nhiễm trùng hô hấp cấp tính nặng.
Nguyên nhân có thể là do nhiễm trùng làm rối loạn quá trình đông máu và kích thích giải phóng các phân tử gây viêm. Điều này có thể làm mất ổn định mảng xơ vữa trong động mạch, khiến mảng xơ vữa vỡ ra, dẫn đến tắc nghẽn động mạch vành.
Ngoài ra, tình trạng cơ thể sốt cao, thiếu oxy, gây tăng nhịp tim cũng gây gánh nặng cho tim, thúc đẩy người bệnh vào đợt suy tim cấp mất bù nên nền suy tim mạn.
Cần làm gì để phòng ngừa rủi ro tim mạch trong mùa cúm?
- Tiêm vắc-xin cúm: CDC khuyến nghị tất cả mọi người trên 6 tháng tuổi nên tiêm phòng cúm mỗi năm, đặc biệt là bệnh nhân tim mạch.
Một phân tích tổng hợp được công bố vào tháng 11 năm 2023, tổng hợp dữ liệu từ hơn 9.000 bệnh nhân, cho thấy nguy cơ nhồi máu cơ tim giảm 26% ở những người đã tiêm vắc-xin cúm và tỷ lệ tử vong do tim mạch giảm 33%.
Bệnh nhân tim mạch nên tiêm vắc-xin cúm bất hoạt (IIV – Inactivated Influenza Vaccine) hoặc vắc-xin cúm tái tổ hợp (RIV – Recombinant Influenza Vaccine) vì đây là những loại vắc-xin an toàn, không chứa virus sống, giúp giảm nguy cơ mắc cúm cũng như biến chứng tim mạch do cúm gây ra.
- Giữ vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi cần thiết.
- Chế độ sinh hoạt lành mạnh: Ăn uống cân bằng các loại thực phẩm có lợi, uống đủ nước, ngủ 8 tiếng mỗi ngày, tập thể dục nhẹ nhàng để tăng cường hệ miễn dịch.
- Tránh tiếp xúc với người mắc cúm: Hạn chế đến nơi đông người khi dịch cúm bùng phát.
Cách chăm sóc Bệnh nhân tim mạch khi mắc cúm mùa
- Theo dõi triệu chứng: Nếu có dấu hiệu cúm, nghỉ ngơi, uống nhiều nước, hạ sốt theo hướng dẫn bác sĩ.
- Dùng thuốc theo chỉ định: Bệnh nhân tim mạch cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng thuốc kháng virus cúm điều trị cúm A (Oseltamivir), hoặc thuốc giảm đau NSAIDs/ corticoid (có thể gây bất ổn huyết áp hoặc rối loạn đông máu đối với những bệnh nhân đang dùng thuốc kháng đông, tránh tự ý dùng chích thuốc có thể ảnh hưởng tim mạch).
Nhận biết dấu hiệu nguy hiểm
Cần đến bệnh viện ngay nếu có:
- Khó thở, đau ngực
- Cảm giác nhịp tim không đều, hồi hộp đánh trống ngực
- Huyết áp giảm, hoa mắt, gần ngất hoặc ngất
- Triệu chứng cúm kéo dài trên 7 ngày hoặc trở nặng
Phụ nữ lưu ý: Nhồi máu cơ tim cấp và huyết khối cơ quan do dùng thuốc ngừa thai phối hợp
Cần lưu ý
Để bảo vệ trái tim trước cúm mùa, bệnh nhân tim mạch cần tiêm vắc-xin hàng năm, giữ vệ sinh tốt và theo dõi sát sao triệu chứng. Khi có dấu hiệu bất thường như khó thở hay đau ngực, hãy đến bệnh viện ngay. Phòng ngừa và can thiệp kịp thời là cách phòng tránh những biến chứng nguy hiểm từ “cơn cúm tưởng chừng vô hại” này.
- Bệnh viện Tim Tâm Đức – Số điện thoại Cấp cứu 24/7: (028) 38 733 025
Bài viết do ThS.BS Nguyễn Lê Phương Thảo, Bác sĩ điều trị – Khoa Phòng Khám, Bệnh viện Tim Tâm Đức tổng hợp & lược dịch.
Tài liệu tham khảo
- Risk of cardiovascular events after influenza infection-related hospitalizations in adults with congenital heart disease: A nationwide population based study
- Influenza and cardiovascular disease pathophysiology: strings attached
- Studies Suggest Influenza Virus Infection Raises the Risk of Heart Attack
ThS. BS Nguyễn Lê Phương Thảo là Bác sĩ điều trị tại Khoa Phòng Khám, Bệnh viện Tim Tâm Đức, với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tim mạch.
Chuyên sâu trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý nội tim mạch như bệnh van tim, bệnh động mạch vành, rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp, và rối loạn mỡ máu, bác sĩ Phương Thảo thành thạo các kỹ thuật siêu âm tim hiện đại, bao gồm: Siêu âm tim qua thành ngực, Siêu âm tim qua thực quản, Siêu âm tim bẩm sinh, Siêu âm tim đánh dấu mô, siêu âm tim 3D.
💓 Khoa Phòng khám – Bệnh viện Tim Tâm Đức là một trong những đơn vị hoạt động từ những ngày đầu thành lập bệnh viện, luôn lấy chất lượng chuyên môn làm kim chỉ nam trong mọi hoạt động. Với định hướng phát triển chuyên sâu tim mạch theo tiêu chuẩn quốc tế, Khoa Phòng khám tiên phong xây dựng các phòng khám chuyên biệt như phòng khám bệnh cơ tim, kháng đông, rung nhĩ, suy tim, tăng huyết áp, tim bẩm sinh và tăng áp động mạch phổi.
Khoa tiếp nhận và thăm khám cho cả bệnh nhân tim mạch trẻ em lẫn người lớn, mang đến dịch vụ chăm sóc toàn diện với sự hỗ trợ của hệ thống trang thiết bị chẩn đoán và điều trị tim mạch hiện đại, giúp nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Leave a Reply