Như trong bài viết “Dùng thuốc ngừa thai, phụ nữ có nguy cơ huyết khối“, ThS.BS.CK1 Huỳnh Thị Ngọc Huyền, Bác sĩ điều trị – Khoa Hồi sức Cấp cứu Nội Tim mạch, Bệnh viện Tim Tâm Đức cảnh báo, mặc dù có hiệu quả trong việc tránh thai và bổ sung nội tiết tố nhưng chúng cũng có liên quan đến một số tác dụng phụ ngoài ý muốn. Trong đó, đáng chú ý nhất là tăng nguy cơ hình thành huyết khối.
Trường hợp lâm sàng nhồi máu cơ tim cấp và huyết khối của bệnh nhân điều trị tại Tâm Đức
Khoa Hồi sức Cấp cứu Nội tim mạch vừa tiếp nhận trường hợp bệnh nhân nữ 32 tuổi tiền căn chưa ghi nhận bệnh lý tim mạch trước đây, có dùng thuốc ngừa thai loại viên hormone kết hợp mỗi ngày trong khoảng 4 năm.
Cách nhập viện một ngày, khi đang làm việc thì bệnh nhân đột ngột cảm giác đau ngực trái âm ỉ, mệt và khó thở. Bệnh nhân đến khám bệnh viện địa phương nghi ngờ nhồi máu cơ tim cấp nên chuyển đến Bệnh viện Tim Tâm Đức.
Tại Tâm Đức, bác sĩ ghi nhận tình trạng lúc vào viện người bệnh tỉnh, tiếp xúc tốt, huyết áp 120/80 mmHg, M 90 lần/phút, SpO2 99%, không sốt. Ngoài ra, bệnh nhân còn đau ngực trái không lan, điện tâm đồ ghi nhận hình ảnh nhồi máu cơ tim cấp ST chênh lên thành trước, men tim Troponin Ths tăng rất cao 1352 pg/ml. Siêu âm tim chức năng tim bảo tồn (EF 50%), loạn động toàn bộ vùng mỏm, huyết khối buồng tim trái kích thước 20x13mm, di động ít.
Bệnh nhân được chỉ định chụp mạch vành cấp cứu trong vòng 30 phút với chẩn đoán Nhồi máu cơ tim cấp ST chênh lên.
Kết quả ghi nhận ở động mạch liên thất trước có hình ảnh huyết khối lớn đoạn đầu, huyết khối gây tắc đoạn xa gần mỏm, dòng chảy tốt (TIMI 3).
Quá trình điều trị huyết khối
Bệnh nhân được hội chẩn ekip hồi sức cấp cứu và tim mạch can thiệp thống nhất: nguy cơ tăng động toàn thân liên quan tới thuốc ngừa thai, nguy cơ tắc stent sau can thiệp nên quyết định điều trị nội khoa tối ưu chống đông, chống kết tập tiểu cầu, hồi sức tim mạch và khảo sát lại mạch vành sau 3 đến 5 ngày.
Sau khi điều trị nội khoa tối ưu 3 ngày, bệnh nhân được chụp mạch vành kiểm tra lại ghi nhận hình ảnh huyết khối trên nhánh liên thất trước cải thiện hơn so với lần chụp trước.
Trong thời gian nằm khoa hồi sức bệnh nhân được tiếp tục điều trị nội khoa tối ưu với thuốc kháng đông, chống kết tập tiểu cầu và theo dõi sát lâm sàng về tình trạng đau ngực cũng như dấu xuất huyết. Song song đó, bệnh nhân được tầm soát các yếu tố tăng đông máu, bệnh tự miễn, các bất thường về máu, kết quả chưa phát hiện bất thường.
Bên cạnh đó, giải thích gia đình hiểu rõ nguy cơ huyết khối buồng tim trái có thể di chuyển tự nhiên ra khỏi buồng tim làm tắc mạch các cơ quan quan trọng trong cơ thể.
Thật không may, sau 10 ngày điều trị bệnh nhân đột ngột đau vùng hông lưng trái và lan xuống hạ vị dữ dội, siêu âm tim không thấy huyết khối mỏm thất trái. Bệnh nhân ngay lập tức được chỉ định chụp cắt lớp vi tính động mạch chủ ngực – bụng phát hiện huyết khối gây tắc động mạch thận trái từ đoạn xa gây thiếu máu 2/3 trên thận trái. Bệnh nhân tiếp tục được hội chẩn ekip hồi sức cấp cứu – tim mạch can thiệp – phẫu thuật mạch máu thống nhất điều trị nội khoa kháng đông chống huyết khối.
Sau 7 ngày điều trị, bệnh nhân đáp ứng tốt, sinh hiệu ổn, không đau ngực, giảm đau hông lưng trái, chức năng thận tốt, không xuất hiện dấu hiệu xuất huyết trên lâm sàng. Bác sĩ cho siêu âm bụng kiểm tra ghi nhận giảm tưới máu 1/3 trên thận trái, không tụ dịch quanh thận. Bệnh nhân được chuyển sang kháng đông đường uống và cho xuất viện.
Hình thành huyết khối ở phụ nữ dùng thuốc ngừa thaiHình thành huyết khối hay sự phát triển của các cục máu đông trong mạch máu có thể dẫn đến các bệnh lý nghiêm trọng như huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới, thuyên tắc phổi, hoặc thậm chí nhồi máu cơ tim cấp hay đột quỵ. Nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển huyết khối khi sử dụng thuốc ngừa thai như loại thuốc, bệnh lý di truyền về đông máu, tuổi, béo phì và tiền sử có huyết khối trước đây.  Triệu chứng của huyết khốiSong song với việc sử dụng thuốc ngừa thai đường uống, chị em phụ nữ phải hết sức cẩn trọng nhận biết sớm các triệu chứng của huyết khối để đến khám tại các cơ sở y tế kịp thời. Các triệu chứng của huyết khối có thể thay đổi tùy theo vị trí của nó. Nhìn chung, các bệnh cảnh có thể xảy ra bao gồm: Huyết khối tĩnh mạch sâu chi dướiHuyết khối tĩnh mạch sâu là tình trạng cục máu đông hình thành trong hệ thống tĩnh mạch sâu, thường ở chân. Nếu không được điều trị có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như thuyên tắc phổi. Các triệu chứng thường gặp là: sưng bắp chân hoặc đùi, đau và đỏ ở chân, thường xảy ra ở một bên, gây khó chịu, cảm giác nặng nề và có thể giới hạn vận động chân. Thuyên tắc phổiThuyên tắc phổi là tình trạng cục máu đông di chuyển từ các tĩnh mạch sâu lên phổi gây tắc nghẽn dòng chảy của máu. Các triệu chứng thuyên tắc phổi có thể khác nhau tùy thuộc vào kích thước của cục máu đông và vị trí phần phổi bị ảnh hưởng, các dấu hiệu phổ biến bao gồm: Khó thở đột ngột, đau ngực và ho (có thể ho ra máu), nhịp tim nhanh, tụt huyết áp, ngất.
Nhồi máu cơ tim cấpNhồi máu cơ tim cấp xảy ra khi dòng máu cung cấp cho cơ tim bị tắc nghẽn. Điều này khiến một phần cơ tim bị thiếu oxy và có thể bị tổn thương hoặc chết nếu không được tái thông nhanh chóng. Triệu chứng thường gặp là: đau ngực với tính chất cơn đau như đau thắt, ép chặt hoặc đè nặng lên vùng ngực, thường kéo dài vài phút hoặc lâu hơn. Đau có thể lan ra vai, cánh tay (thường là tay trái) hoặc lan lên hàm. Bên cạnh đó, khó thở có thể đi kèm với đau ngực hoặc xảy ra độc lập. Người bệnh có thể cảm thấy khó thở, hụt hơi, hoặc không thể thở sâu.
Nhồi máu não cấpĐột quỵ xảy ra khi dòng máu cung cấp cho một phần não bị gián đoạn hoặc giảm do huyết khối lấp mạch, khiến các tế bào não bị thiếu oxy và chết dần. Triệu chứng chính của nhồi máu não là yếu đột ngột hoặc tê một bên cơ thể, khó nói hoặc các vấn đề về thị giác như nhìn mờ hoặc mất thị lực, đau đầu, chóng mặt, mất thăng bằng hoặc mất ý thức đột ngột. |
Phụ nữ đang sử dụng thuốc tránh thai nên nhận thức về các dấu hiệu hình thành huyết khối như sưng đau ở chân hoặc đau ngực, khó thở đột ngột. Nhận diện sớm những triệu chứng này và đến khám tại các cơ sở y tế kịp thời có thể phát hiện và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.
