Trong báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ước tính có khoảng 16 triệu người – gần 21% dân số nước ta sử dụng thuốc lá, và hơn 41% nam giới hút thuốc lá (WHO, 2024). Dù có giảm so với trước đây nhưng những chỉ số này vẫn thực sự đáng lo ngại.
Ở Việt Nam, việc hút thuốc vẫn là thói quen phổ biến – đặc biệt là ở nơi làm việc, quán cà phê, công viên, hay trong sinh hoạt hàng ngày. Và ít người biết rằng thuốc lá không chỉ ảnh hưởng đến phổi, mà còn là một trong những yếu tố nguy hiểm nhất cho sức khỏe tim mạch.
Bài viết từ Bác sĩ điều trị Nguyễn Phan Minh Quân – Bệnh viện Tim Tâm Đức cho thấy được tác động tiêu cực nguy hiểm ra sao của thuốc lá đến tim mạch.
Hút thuốc âm thầm gây hại cho tim mạch như thế nào?
Khoa học đã chứng minh, khói thuốc có thể gây tổn thương lên hệ tim mạch một cách nhanh chóng và kéo dài.
Gây tổn thương mạch máu
Nicotine và carbon monoxide – hai thành phần chính trong khói thuốc – làm co thắt mạch máu và giảm lượng oxy trong máu. Điều này làm tăng nguy cơ hình thành mảng xơ vữa, dẫn đến đau tim và nhồi máu cơ tim (Papathanasiou et al., 2014).
Làm tim làm việc quá sức
Khi hút thuốc, nhịp tim và huyết áp tăng lên. Tim phải bơm máu nhiều hơn để đáp ứng nhu cầu oxy của cơ thể, lâu dài gây suy tim (Winniford, 1990).
Gây viêm và tăng nguy cơ đông máu
Khói thuốc thúc đẩy phản ứng viêm, làm tăng khả năng hình thành cục máu đông – nguyên nhân chính của đột quỵ (Graham, 2013).
Ảnh hưởng đến mỡ máu
Hút thuốc làm giảm cholesterol tốt (HDL) và tăng cholesterol xấu (LDL), từ đó đẩy nhanh tiến trình xơ vữa mạch máu (Anwari, 2022).
Không hút thuốc – Vẫn có thể bị ảnh hưởng
Thực tế đáng lo ngại là những người không hút thuốc nhưng sống trong môi trường có khói thuốc cũng chịu ảnh hưởng tiêu cực. Phụ nữ, trẻ em và người cao tuổi hít phải khói thuốc thụ động có nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn tới 30% (Barnoya & Glantz, 2007).
Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của môi trường sống lành mạnh – không chỉ cho bản thân, mà còn cho những người thân yêu xung quanh.
Thuốc lá điện tử: “cái bẫy mới” với giới trẻ?
Ngoài ra, thuốc lá điện tử (vape) đang là xu hướng xuất hiện thay thế thuốc lá truyền thống trong giới trẻ Việt Nam. Với thiết kế nhỏ gọn, màu sắc sặc sỡ như đồ chơi, nhiều mùi hương như trái cây ngọt ngào và quảng cáo “ít độc hại hơn”, vape được nhiều thanh thiếu niên xem như lựa chọn thay thế an toàn.
Trong năm 2022, tỷ lệ học sinh 13–15 tuổi hút vape đã tăng lên 3,5% và có xu hướng tăng nhanh.
Sự thật về Vape đáng lo ngại hơn rất nhiều
Vape vẫn chứa nicotine gây nghiện, cùng các hóa chất và kim loại nặng có thể làm tổn thương phổi, tim mạch và rối loạn mỡ máu (Anwari, 2022).
Nhiều sản phẩm được thiết kế nhằm thu hút tuổi teen, với hình dáng giống đồ chơi hay vật trang trí, sẽ kích thích sự hiếu kỳ, dẫn đến sử dụng trải nghiệm và rồi phụ thuộc. Những thiết kế đó cũng đây gây lầm lẫn và mất cảnh giác từ các bậc phụ huynh.
Vape không phải là ‘giải pháp thay thế thuốc lá’, nó là một hình thức gây nghiện nicotine mới, được đóng gói tinh vi hơn.
Chính vì lo ngại ảnh hưởng đến sức khỏe giới trẻ, Quốc hội Việt Nam đã quyết định cấm hoàn toàn việc kinh doanh và sử dụng thuốc lá điện tử từ năm 2025, nhằm ngăn chặn làn sóng nghiện nicotine mới, nhất ở nhóm vị thành niên và người trẻ tuổi.
Bỏ thuốc lá: Lựa chọn tốt cho trái tim
Tin vui là các tác động xấu do thuốc lá gây ra có thể được cải thiện đáng kể sau khi ngừng hút thuốc:
- Sau 20 phút: Huyết áp và nhịp tim trở về mức bình thường.
- Sau 24 giờ: Nồng độ carbon monoxide giảm đáng kể trong máu.
- Sau 1 năm: Nguy cơ đau tim giảm một nửa so với người tiếp tục hút (Fish & Bartholomew, 2007).
- Sau 10 năm: Nguy cơ tử vong do bệnh tim gần bằng người chưa từng hút (Chen & Boreham, 2002).
Tổ chức Y tế Thế giới và nhiều hiệp hội tim mạch trên thế giới xem bỏ thuốc là biện pháp phòng bệnh tim mạch hiệu quả nhất và tiết kiệm nhất hiện nay (Hahmann, 2014).
Hành trình bỏ thuốc: Bắt đầu ngay từ hôm nay
Chúng ta đều hiểu rằng bỏ thuốc là một thử thách. Không phải vì người hút yếu đuối, mà vì nicotine là chất gây nghiện.
Hiện nay đã có nhiều cách hỗ trợ bạn trên hành trình này:
- Khám và nghe tư vấn bỏ thuốc lá từ các bác sĩ hoặc nhân viên y tế tại các đơn vị y tế ở địa phương.
- Các sản phẩm hỗ trợ bỏ thuốc lá như miếng dán, singum/kẹo ngậm có nicotine có mặt tại các nhà thuốc.
- Không có ai hoàn hảo, nhưng mỗi nỗ lực bỏ thuốc – dù là nhỏ – cũng là một bước lớn cho trái tim của bạn và những người bạn yêu thương.
NGÀY THẾ GIỚI KHÔNG THUỐC LÁ 2025 – CHỦ ĐỀ TOÀN CẦU: “VẠCH TRẦN SỰ HẤP DẪN GIẢ TẠO”Ngày 31/5 hằng năm là dịp để toàn thế giới cùng nhìn lại những tác hại của thuốc lá – một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe cộng đồng. Năm 2025, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tập trung phơi bày chiêu trò tiếp thị tinh vi của các tập đoàn thuốc lá – đặc biệt là với thuốc lá điện tử và các sản phẩm “thế hệ mới” đang nhắm đến giới trẻ bằng hình thức bắt mắt, mùi vị ngọt ngào, đội lốt “ít độc hại hơn”. Nhưng sự thật là: Vape vẫn chứa nicotine gây nghiện cao, gây tổn thương phổi, tim mạch và ảnh hưởng đến não bộ thanh thiếu niên. ❤️ Bệnh viện Tim Tâm Đức – Bệnh viện không khói thuốcLà một bệnh viện chuyên sâu về tim mạch, Tâm Đức cam kết xây dựng môi trường y tế KHÔNG KHÓI THUỐC, không chỉ vì sức khỏe người bệnh mà còn là trách nhiệm bảo vệ cộng đồng. Tại Tâm Đức:
Hãy bắt đầu hành trình “Bỏ thuốc vì trái tim” từ hôm nay. Vì một lá phổi sạch – một trái tim khỏe – một tương lai không khói thuốc! |
|
Bác sĩ Nguyễn Phan Minh Quân hiện đang công tác tại Phòng Kế hoạch Tổng hợp và Khoa Nội tim mạch 5 – Phục hồi chức năng tim mạch, Bệnh viện Tim Tâm Đức. Bác sĩ có chuyên môn sâu trong lĩnh vực Nội tổng quát, Y học gia đình và điều trị suy tĩnh mạch chi dưới bằng sóng cao tần, laser. Bác sĩ hiện khám và điều trị các bệnh lý tim mạch và các bệnh mạn tính liên quan đến lối sống. |
Leave a Reply