Đột quỵ là tình trạng nguy cấp đe dọa tính mạng và để lại di chứng nặng nề. Nhưng đột quỵ tái phát còn nguy hiểm hơn: tỷ lệ tử vong cao gấp 2–3 lần so với đột quỵ lần đầu, tàn tật nghiêm trọng hơn, khả năng hồi phục kém hơn.

• Cảnh báo nguy cơ đột quỵ ở người trẻ ngày càng cao

Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và các chiến lược điều trị – phòng ngừa chính là “lá chắn” giúp người bệnh chủ động bảo vệ bản thân sau cơn đột quỵ đầu tiên.

BS.CKII. Phạm Trần Xuân Hồng, Trưởng Khoa Nội Tim mạch V – Phục Hồi Chức Năng Tim Mạch, đã có bài viết chia sẻ trên Báo Tuổi Trẻ để cảnh báo rộng rãi đến người dân về đột quỵ tái phát.

Đột quỵ tái phát: hiểm họa nối tiếp hiểm họa

Mỗi cơn đột quỵ có khả năng gây tổn thương não và nhiều cơn đột quỵ sẽ gây tổn thương và tàn tật nghiêm trọng hơn.

• Loạn nhịp tim: Rung nhĩ làm tăng nguy cơ bị đột quỵ, suy tim

Các nghiên cứu ghi nhận: Những người sống sót sau cơn đột quỵ do thiếu máu cục bộ đầu tiên có tỷ lệ tử vong trong 1 năm là 17% và tỷ lệ tử vong trong 10 năm là 56%. Sau một cơn đột quỵ do thiếu máu cục bộ tái phát, tỷ lệ tử vong trong 1 năm tăng lên 25% và tỷ lệ tử vong trong 10 năm tăng lên 70%.

Sau đột quỵ xuất huyết, tỷ lệ tử vong sau 1 năm là 37% và tỷ lệ tử vong sau 10 năm là 70%. Đối với đột quỵ xuất huyết tái phát, tỷ lệ tử vong sau 1 và 10 năm lần lượt là 31% và 75%.

Đột quỵ tái phát là gì?

Đột quỵ tái phát là khi một người bị đột quỵ lần nữa sau lần đột quỵ đầu tiên. Cuộc sống của một người có thể bị ảnh hưởng nhiều khi trải qua một cơn đột quỵ.

Đột quỵ làm não bị thiếu oxy và gây tổn thương đáng kể đến chức năng thần kinh lâu dài của bệnh nhân. Đột quỵ tái phát gây thêm tổn thương não, tăng nguy cơ tàn tật và tử vong.

Theo các nghiên cứu, tỷ lệ tử vong cao hơn sau cơn đột quỵ tái phát.

Các triệu chứng đột quỵ có thể khác nhau và một người có thể có các triệu chứng khác nhau khi bị đột quỵ tái phát. Do đó, bạn nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế khi có các dấu hiệu đột quỵ tái phát.

• CẦN BIẾT: Nhận biết các dấu hiệu, triệu chứng và ứng phó Nhồi máu cơ tim và Đột quỵ

Nguyên nhân gây đột quỵ tái phát

Có hai loại đột quỵ có thể xảy ra:

Đột quỵ do thiếu máu cục bộ

Nguyên nhân do tắc nghẽn mạch máu khiến não không được cung cấp máu và oxy. Các yếu tố gây tình trạng này bao gồm: tiểu đường, tăng huyết áp, tăng cholesterol, hút thuốc lá và béo phì.

Đột quỵ do xuất huyết

Xảy ra khi có chấn thương mạch máu hoặc phình động mạch gây vỡ, nguyên nhân chính thường do huyết áp cao.

Bệnh nhân khi bị một cơn đột quỵ là yếu tố nguy cơ gây ra một cơn đột quỵ khác. Nói chung, nguyên nhân gây đột quỵ tái phát cũng giống như nguyên nhân gây ra cơn đột quỵ đầu tiên.

• CẦN BIẾT: Sau cơn đột quỵ: Biến chứng lâu dài của đột quỵ cần biết

Tiên lượng của bệnh nhân đột quỵ tái phát

Đột quỵ tái phát có nghĩa não của một người bị thiếu oxy ít nhất hai lần, do đó làm tăng tình trạng tổn thương não. Ngoài ra, điều này có nghĩa là các yếu tố nguy cơ đột quỵ vẫn còn tồn tại và chưa được kiểm soát tốt.

Tiên lượng bệnh nhân xấu hơn sau cơn đột quỵ thứ hai. Tỷ lệ tử vong cao hơn gấp 2 – 3 lần so với người đột quỵ lần đầu, mức độ tàn tật nghiêm trọng, kéo dài hơn và khả năng phục hồi kém hơn.

Các triệu chứng đột quỵ tái phát

Các triệu chứng đột quỵ tái phát có thể giống hoặc rất khác so với cơn đột quỵ đầu tiên của một người.

Một số triệu chứng đột quỵ cần được chăm sóc khẩn cấp:

1. Nói khó và khó hiểu những gì người khác nói
2. Tê, yếu hoặc liệt ở mặt, cánh tay hoặc chân, tình trạng này thường chỉ ảnh hưởng một bên cơ thể
3. Có vấn đề về thị lực ở một hoặc cả hai mắt đột nhiên nhìn mờ, thâm đen ở một hoặc cả hai mắt, bệnh nhân có thể nhìn đôi
4. Đau đầu dữ dội, đột ngột, có thể xảy ra tình trạng nôn ói, chóng mặt và thay đổi ý thức khi bị đau đầu
5. Khó đi lại, bệnh nhân có thể vấp ngã, mất thăng bằng hoặc mất phối hợp

Chẩn đoán đột quỵ tái phát

Chẩn đoán đột quỵ tái phát dựa vào triệu chứng thần kinh mới xuất hiện phối hợp với bằng chứng hình ảnh học tổn thương mới (CT scan, MRI, chụp mạch máu…)

Chẩn đoán và điều trị kịp thời giúp cải thiện kết quả và tiên lượng. Chính vì vậy, một người nên đến phòng cấp cứu ngay khi có các triệu chứng đột quỵ xuất hiện.

Điều trị đột quỵ tái phát

Điều trị đột quỵ tái phát giống như điều trị đột quỵ lần đầu. Tuy nhiên, phương pháp điều trị khác nhau tùy thuộc vào loại đột quỵ (xuất huyết hay thiếu máu cục bộ) mà bệnh nhân mắc phải.

Sau cơn đột quỵ, bệnh nhân cần vật lý trị liệu, trị liệu nghề nghiệp hoặc trị liệu ngôn ngữ để phục hồi chức năng.

Phòng ngừa đột quỵ tái phát

Chiến lược phòng ngừa đột quỵ cần toàn diện, kiên trì và cá thể hóa. Kiểm soát các yếu tố nguy cơ:

1. Tăng huyết áp (là yếu tố nguy cơ hàng đầu) duy trì huyết áp < 140/90 mmHg (hoặc thấp hơn nếu có chỉ định)
2. Tiểu đường: kiểm soát tốt đường huyết với HbA1C < 7
3. Rung nhĩ và bệnh tim: cân nhắc dùng kháng đông khi có chỉ định
4. Rối loạn lipid máu: giảm LDL-C < 70 mg/dl
5. Ngừng hút thuốc lá, duy trì BMI < 25

Một người đã bị đột quỵ lần đầu là một yếu tố nguy cơ gây đột quỵ tái phát. Đột quỵ tái phát gây thêm tổn thương não, làm tăng nguy cơ tử vong và tàn tật lâu dài. Những người đã bị đột quỵ cần trao đổi với bác sĩ để lựa chọn phương phát điều trị phù hợp để giảm rủi ro tái phát: thay đổi lối sống, dùng thuốc đúng, đủ, đều và theo dõi tái khám định kỳ theo hẹn.

---

Khám tim với Chuyên gia

BS.CKII Phạm Trần Xuân Hồng hiện là Trưởng Khoa Nội Tim Mạch 5 – Phục hồi chức năng tim mạch – Bệnh viện Tim Tâm Đức và là chuyên gia trong lĩnh vực: phục hồi chức năng tim mạch, bệnh van tim, suy tim, mạch vành, siêu âm tim, siêu âm mạch.

Khoa Phục Hồi Chức Năng Tim Mạch – Nội tim mạch V – Bệnh viện Tim Tâm Đức, thành lập từ năm 2011 hướng đến việc chăm sóc toàn diện cho các bệnh nhân trong nhiều trường hợp:

• Trước và sau phẫu thuật tim hở
• Sau hội chứng mạch vành cấp: nhồi máu cơ tim
• Sau can thiệp mạch vành qua da
• Bệnh động mạch vành ổn định
• Suy tim
• Bệnh lý chuyển hóa: tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì
• Hội chứng ngưng thở khi ngủ

Khoa Phục hồi Chức năng Tim mạch

Với đội ngũ y bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên được đào tạo chuyên sâu cả trong và ngoài nước kết hợp cùng Phòng Tập Vật Lý Trị Liệu trang bị đầy đủ máy móc hiện đại, Khoa Phục Hồi Chức Năng Tim Mạch cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe chuyên sâu trong môi trường an toàn, chuyên nghiệp, giúp bệnh nhân tim mạch hồi phục nhanh chóng, hiệu quả; giúp thay đổi lối sống và cải thiện sức khỏe, từ đó sớm quay trở lại cuộc sống thường nhật.